پس از سرنگونی رژیم بشار اسد و تصرف دمشق پایتخت سوریه توسط شورشیان، وضعیت در این منطقه همچنان بحرانی و تنش‌زا باقی مانده است. در مورد اینکه چگونه بحران سوریه می‌تواند بر امنیت آسیای مرکزی و قزاقستان تاثیر بگذارد، یلنار بریق‌بایف کارشناس تروریسم، توضیحاتی ارائه کرده است.

– یلنار بریق‌بایف، به نظر شما، سقوط رژیم بشار اسد قابل پیش‌بینی بود؟

– سقوط رژیم بشار اسد امری زمان‌بر بود، زیرا او نتواسته بود پس از آغاز جنگ داخلی در بهار سال 2011، کنترل کامل بر تمام خاک سوریه را بازپس گیرد.

وضعیت پیچیده‌تر شد، زیرا درگیری‌های داخلی سوریه نه تنها کشورهای اصلی منطقه را درگیر کرد، بلکه گروه‌های تروریستی بین‌المللی و قدرت‌های جهانی نیز وارد بحران شدند.

رئیس‌جمهور اسد از اقلیت علوی که حدود 15 درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند و همچنین از گروه شیعه‌ای «حزب‌الله»، که از ایران حمایت می‌شود، حمایت می‌شد. شیعیان ایران و علوی‌های سوریه به‌طور مشترک از فرهنگ علی (علیه‌السلام)، داماد و پسرعمه پیامبر اسلام (ص)، پیروی می‌کنند.

همچنین دولت اسد از حمایت روسیه برخوردار بود.

پیشروی شورشیان در سوریه زمانی آغاز شد که روسیه درگیر جنگ با اوکراین بود، ایران در آستانه جنگ با اسرائیل قرار داشت و نیروهای «حزب‌الله» که فرماندهی واحد خود را از دست داده بودند، عملاً قادر به مقاومت سازمان‌یافته نبودند.

علاوه بر این، بخش عمده‌ای از جمعیت سوریه (بیش از 70 درصد) مسلمانان سنی هستند. این موضوع باعث پیشرفت سریع شورشیان تحت رهبری گروه اسلام‌گرای سنی"هیات تحریر الشام" (HTS) شد.

گروه «هیات تحریر الشام» نتیجه ادغام چندین سازمان تروریستی اسلام‌گرای بین‌المللی است که با شبکه تروریستی «القاعده» ارتباط دارند.

رهبر و بنیان‌گذار یکی از این گروه‌ها (جبهه النصره) شخص فعلی رئیس «هیات تحریر الشام» ابو محمد الجولانی بود. «جبهه النصره» همچنین به خاطر اعدام‌های دسته‌جمعی، حملات انتحاری، انفجارهای خودرویی، کارگذاری بمب‌های کنار جاده‌ای و ربودن گروگان‌ها شناخته می‌شود.

پس از قطع ارتباط با «القاعده»، ابو محمد الجولانی تلاش می‌کند تا تصویری از یک «دولت‌ساز» ارائه دهد. او چندین بیانیه صادر کرده که در آن‌ها وعده محافظت از اقلیت‌های قومی و مذهبی سوریه و سیاست‌های اجتماعی و مذهبی معتدل را داده است.

بنابراین، موفقیت‌های طالبان در افغانستان و حالا «هیات تحریر الشام» در سوریه تا حد زیادی به حمایت مردم از آن‌ها بستگی داشته است.

-نظر شما در مورد تأثیر بحران سوریه بر امنیت قزاقستان چیست؟ آیا تهدیداتی وجود دارد؟

-خطراتی وجود دارد. حضور افرادی که به زبان روسی صحبت می‌کنند و از ازبکستان و تاجیکستان به گروه «هیات تحریر الشام» پیوسته‌اند، دامنه تبلیغات جهادگرایانه را گسترش می‌دهد.

بنابراین، به نظر من، لازم است که مقابله با تبلیغات افراط‌گرایی و تروریسم تقویت شود. البته پیش‌بینی تمام شرایط دشوار است. پس از سرنگونی رژیم بشار اسد و تصرف پایتخت سوریه، دمشق، توسط شورشیان، وضعیت در منطقه همچنان بحرانی است.

شورشیان «هیات تحریر الشام» زندانیان را از زندان‌ها آزاد کردند که در میان آن‌ها جنگجویان و سرکردگان گروه‌های تروریستی نیز بودند. آن‌ها همچنین اسلحه‌هایی را میان مردم توزیع کردند.

پس از سرنگونی اسد، تانک‌های اسرائیلی وارد بخش سوری جولان شدند. بلندی‌های جولان، دره‌ای کوهستانی است که در مرز اسرائیل و سوریه قرار دارد و نقطه دیگری از تنش در منطقه است.

-به نظر شما، حفظ ساختار سکولار قزاقستان چقدر اهمیت دارد و چگونه می‌توان در برابر تبلیغات تروریسم و افراط‌گرایی و نفوذ جریانات مخرب به کشور مقابله کرد؟

-اجازه دهید از بخش دوم سوال شروع کنم. همانطور که می‌دانید، کمیته امور دینی وزارت فرهنگ و اطلاعات، هماهنگ‌کننده کارهای اطلاع‌رسانی و پیشگیری از افراط‌گرایی دینی و تروریسم است.

عالمان دین، وکلا و روانشناسان به طور فعال با مردم ملاقات می‌کنند، در مورد خطرات جریانات دینی مخرب صحبت می‌کنند و به آن‌ها آموزش می‌دهند که چگونه خود را از تأثیرات آن‌ها در امان نگه دارند. امامان اداره دینی مسلمانان قزاقستان (ДУМК) نیز در مساجد و از طریق صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی، درباره اهمیت رعایت قوانین صحبت می‌کنند و ارزش‌های تساهل و همسایگی خوب را به مردم یادآوری می‌کنند.

دین باید در حوزه معنویت باقی بماند. به هیچ وجه نباید اجازه داده شود که دین سیاسی شود.

در سوریه، شکافی در درجه اول بر اساس مذهب رخ داد، به دلیل آزار و اذیت‌های متقابل جوامع دینی و ناتوانی در رسیدن به توافق.

به همین دلیل است که برای ما حفظ ساختار سکولار قزاقستان اهمیت دارد که حقوق و فرصت‌های برابر را برای همه شهروندان، صرف‌نظر از تعلقات دینی و نگرش به دین، فراهم می‌کند.

همچنین معتقدم که باید دیالوگ‌های دولتی-دینی و میان‌دینی را گسترش دهیم که به طور کلی به یک سنت خوب در قزاقستان تبدیل شده است.

در سال آینده، نشست رهبران ادیان جهانی و سنتی در آستانه برگزار خواهد شد. این یکی از رویدادهای مهم و مقیاس‌دار است که رئیس‌جمهور قزاقستان به وزیر فرهنگ و اطلاعات دستور داده است تا آن را تحت مدیریت قرار دهد.[1]

 آلماتی قزاقستان